Jak wybrać system rusztowań elewacyjnych?


Wybór systemu rusztowań jest decyzją bardzo trudną, ze względu na znaczny koszt takiej inwestycji. Zakup rusztowań jednego systemu skazuje użytkownika na konkretne, zastosowane w nim rozwiązania. Nie trafiona inwestycja wiąże się z dużymi stratami związanymi ze sprzedażą nie zamortyzowanego sprzętu, który nie spełnia naszych wymaga lub zwiększonymi kosztami eksploatacji. Równie nie opłacalny jest zakup rusztowań zbyt drogich, przerastających faktyczne potrzeby.
Przed podjęciem decyzji należy zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:

Dopuszczalne obciążenie rusztowania
Większość rusztowań ramowych przystosowana jest do obciążenia podestu 200 kg/m², jest to wystarczająca nośność dla większości prac elewacyjnych. Jeżeli jednak planujemy składowanie na pomostach materiałów np. cegieł przy pracach murarskich to potrzebujemy większej nośności. Wiele systemów, których nominalna nośność wynosi 200 kg/m² pozwala na zwiększenie obciążenia (nawet do 600 kg/m²), ale wiąże się to z koniecznością zastosowania krótszych podestów, ograniczenia maksymalnej wysokości lub zmniejszenia ilości poziomów na których można równocześnie pracować.

Maksymalna wysokość rusztowania
Maksymalna wysokość rusztowania jaką możemy uzyskać bez konieczności wykonywania specjalnych obliczeń statycznych zależnie od systemu wynosi od 15 do 60 m. Wraz ze wzrostem możliwości rośnie cena rusztowania, dlatego warto się dobrze zastanowić na jakich wysokościach rzeczywiście będziemy pracować (10 piętrowy blok mieszkalny to ok. 30-35 m, a 4 piętrowy ok. 12-15 m wysokości).

Kiedy rusztowanie traktujemy jako typowe?
Rusztowanie typowe możemy budować jedynie w oparciu o dokumentację techniczno-ruchową (DTR), dlatego należy zwrócić uwagę kiedy możemy traktować rusztowanie jako typowe (określa to również DTR). Dla rusztowań nietypowych należy wykonywać specjalne obliczenia, co wiąże się z dodatkowymi kosztami. Najlepiej, aby najczęściej wykorzystywane konfiguracje rusztowania były typowe.

Szerokość pomostu rusztowania
Szerokość pomostu elewacyjnych rusztowań ramowych wynosi najczęściej 70 cm (rozstaw osiowy pionowych elementów ram konstrukcyjnych wynosi 75 cm), jest to optymalna szerokość pomostu dla większości prac elewacyjnych. Istnieją na rynku rusztowania z podestami węższymi (np. 60 cm), co jest wystarczające, ale na pewno mniej wygodne. Większość producentów oferuje również rusztowania o pomoście szerokości 110 cm, co znajduje zastosowanie w przypadku konieczności składowania na rusztowaniu większej ilości materiałów.

Połączenia w węzłach
Zaletą połączeń zapadkowych jest szybki montaż, bez konieczności używania dodatkowych narzędzi, wadą mała sztywność połączenia oraz wystający bolec o który łatwo się zranić lub rozerwać ubranie. Połączenia klinowe i zaciskowe to bardziej czasochłonny montaż, wymagający użycia młotka, ale większa sztywność rusztowania. Zaletą połączenia zaciskowego jest wymuszanie przez nie właściwej geometrii rusztowania. Czas stracony na zamknięcie zacisku odzyskuje się dzięki mniej kłopotliwemu pionowaniu i poziomowaniu rusztowania. Unikać należy połączeń za pomocą sprzęgieł zaciskowych, ich montaż jest bardzo czasochłonny, przy czym wymaga użycia klucza. Połączenia za pomocą sprzęgła znajdują zastosowania wtedy gdy istnieje konieczność wykonania połączenia w dowolnym miejscu poza standardowym węzłem.

Mocowanie podestów
Niektóre systemy, dzięki odpowiedniemu sposobowi montażu podestów, pozwalają na ich montaż i demontaż bez konieczności demontażu dociskającej je ramy pionowej wyższej kondygnacji. Zaletą takie rozwiązania jest umożliwienie zdemontowania pojedynczego pionu rusztowania bez konieczności rozbiórki całego rusztowania.

Podesty
Optymalna długość pomostu to 2,5 m, pomosty dłuższe (3,0-3,5 m) pozwalają na zmniejszenie ilości ram rusztowania, ale są mniej poręczne w montażu. Stosowanie pomostów krótszych może być uzasadnione jedynie koniecznością "wpasowania się" pomiędzy istniejące obiekty lub występowaniem bardzo dużych obciążeń. Pomosty stalowe są lżejsze, a ich perforacja powoduje mniejszą podatność na obciążenia wiatrem oraz zabezpiecza przed poślizgnięciem się pracownika, ich wada są trudności z utrzymaniem w czystości, a szczególnie z usunięciem z ich powierzchni stwardniałych zapraw. Podesty drewniane są łatwiejsze do oczyszczenia, ale gdy namokną stają się ciężkie i śliskie.

Podstawy śrubowe
Jak pokazuje praktyka im dłuższe tym lepsze. Większy zakres regulacji wysokości podstawy śrubowej pozwala na łatwiejsze wypoziomowanie pierwszej kondygnacji rusztowania.

Ramy pionowe
Najczęściej stosowane są ramy zamknięte, ich wadą jest brak możliwości ominięcia przeszkody wchodzącej w światło ramy. Lepszym rozwiązaniem są ramy zamknięte rozkręcane (możliwe jest odkręcenie jednej z poprzeczek i nałożenie ramy na przeszkodę). Stosuje się również ramy otwarte (bez dolnej poprzeczki) jest to jednak okupione mniejszą wytrzymałością i trwałością elementu.
Gdy często zachodzi potrzeba ustawiania rusztowania oddalonego od obiektu o więcej niż 20 cm ramy powinny posiadać możliwość zamontowania poręczy również od strony wewnętrznej rusztowania.

Poręcze
Stosowane są dwie niezależne poręcze (górna i pośrednia) lub ramy poręczowe. Zastosowanie ram poręczowych jest uzasadnione jeżeli pozwala nam to na rezygnację z zastosowania stężeń pionowych (ramy poręczowe usztywniają rusztowanie) w innych przypadkach zastosowanie niezależnych poręczy jest wygodniejsze.

Zróżnicowanie elementów systemu
Należy wybrać system, który pozwala ma największe możliwości przy najmniejszej liczbie elementów. Pozwala to na bardziej ekonomiczne jego wykorzystanie. Wygodniej kiedy np. jako stężenia poziome i poręcze wykorzystujemy taki sam element zamiast dwóch różnych, zastosowanie ram poręczowych zamiast dwóch niezależnych poręczy często pozwala na zrezygnowanie z zastosowania stężeń pionowych (ukośnych) itd.

Asortyment elementów dodatkowych
Ceną za umożliwienie szybkiego i łatwego montażu ramowych rusztowań elewacyjnych jest szereg ograniczeń odnośnie elastyczności ich kształtowania, dlatego należy zadbać o to, aby wybrany przez nas system oferował pełną gamę elementów dodatkowych w dużym stopniu likwidujących te ograniczenia takich jak:
- podesty o zróżnicowanej długości-kiedy zachodzi potrzeba wstawienia rusztowania w wąską przestrzeń
- ramy korygujące-pozwalają na ustawiane rusztowań na terenie o znacznej różnicy wysokości
- ramy przejściowe-umożliwiające wykonanie przejścia pod rusztowaniem
- łączniki kotwiące o zróżnicowanej długości-pozwalają zakotwić rusztowania ustawione w znacznej odległości od obiektu
- wsporniki rozszerzające i trawersy-służące do poszerzania rusztowania lub przesuwania jego osi
- dźwigary przejściowe-do wykonywania przejazdów pod rusztowaniami i omijania przeszkód o dużej rozpiętości
- ramy zwężone-stosowane do obudowywania poziomych występów budynków, okapów itp.
- ramy narożne-do montowania rusztowań na narożach budynków
- konstrukcje daszków ochronnych
- wysięgniki transportowe

Deklaracja lub certyfikat zgodności
Rusztowanie powinno posiadać deklarację zgodności z normą PN-M-49000 wydany przez producenta lub certyfikat zgodności z ww. normą wydany przez niezależną od producenta instytucję.

Dokumentacja techniczno ruchowa (DTR)
Rusztowanie powinno posiadać dokumentację techniczno ruchową (DTR), która określa zasady, warunki i sposób montażu rusztowania. DTR powinna być czytelna i jednoznaczna. Powinna określać dopuszczalne wymiary i obciążenia rusztowania, sposób stężania i kotwienia. Powinna również zawierać informację na temat wszystkich dostępnych elementów systemu rusztowań oraz sposobu ich montażu.